Subskrybuj kanał RSS bloga Okiem Jadwigi Subskrybuj kanał RSS z komentarzami do wszystkich wpisów bloga Okiem Jadwigi

Wpisy oznaczone ‘ul.Nowolipie’

Muranów

Po opublikowaniu moich wspomnień o ul. Młynarskiej, Wolskiej, Lesznie Świerczewskiego i Solidarności napisał do mnie mój szkolny kolega Mirek. Razem chodziliśmy do Liceum przy  ul. Smoczej 6. Jego list załączam w całości:

Jadziu,

Wywołany przez Ciebie na blogu temat Leszno i okolice nastroił mnie wspomnieniowo. Kiedy spytano starszą panią, co jej się podobało w komunizmie, odpowiedziała „to, że byłam młoda”. Ja też tak sobie myślę, że gdyby mnie ktoś spytał, dlaczego kocham Muranów, powiedziałbym „to dzielnica mojej młodości”. To oczywiście najprawdziwsza prawda, ale nie cała. Nie ma obowiązku miłowania dzielnicy młodości. Gdy się zastanawiam po latach, co mi tak się podobało na tym Muranowie, to odpowiedź narzuca się sama – genius loci tego miejsca, ten specyficzny klimat związany, np. z jego skalą, tam wszystko było w zasięgu ręki: szkoła, kościół, sklep, czytelnia, biblioteka, księgarnia, koledzy, podwórka, na których latem grało się w piłkę, a zimą jeździło na łyżwach. Z tą skalą Muranowa wiąże się bardzo ważny fakt, a mianowicie wysokość domów mieszkalnych, na ogół były to domy czteropiętrowe lub niewiele wyższe. Domy te miały podwórka, na których bawiły się dzieci i dokazywała młodzież. Ta skala osiedla to pierwsza refleksja kogoś, kto od czterdziestu lat mieszka w osiedlu molochu, pełnym wysokościowców, z przestrzeniami zamiast podwórek, z jakąś dziwną pustką zamiast atmosfery integrującej mieszkańców. I tu kolejna specyfika Muranowa: więzi sąsiedzkie czy szerzej, jak mówią socjologowie więzi społeczne. W tych stosunkowo niewielkich domach, piszę to z perspektywy ulicy Nowolipki, na której mieszkałem przez lat dwadzieścia, wszyscy się znali, rozmawiali ze sobą, pomagali, jak było potrzeba, a do najbliższych sąsiadów zwracało się ciociu i wujku. I znów porównanie, mieszkam w wielkim bloku od czterdziestu lat i nie mam pojęcia, kto mieszka obok. Nigdy nie byłem u nikogo „z wizytą” i nawet nie czuję się z tego powodu nieszczęśliwy. Czasami się zastanawiam, odwiedzając mamę na Muranowie, czy to moje dobre samopoczucie nie wynika z układu przestrzennego, całej tej urbanistyki osiedla, które tworzy zwartą część miasta zamiast rozrzuconych, niemających niczego wspólnego bloków. Czy to nie zwarte kwartały dzielnic stanowią ten urok Odessy, Lwowa, Krakowa, Pragi, Wiednia, Budapesztu, Lubliany? Chociaż ten cały komunizm nie był specjalnie ludzki, szczególnie dla tych, którzy nie wykazywali dość entuzjazmu, to Muranów był, jak mi się wydaje skrojony „na ludzką skalę”. Zresztą to socrealistyczne budownictwo ma swoją estetykę i było kiedyś symbolem przyzwoicie wykonanej pracy, co i dziś widać na wyremontowanym MDM-ie. Byłem niedawno w Nowej Hucie i mogłem podziwiać zwartość i logikę przestrzenną tej dzielnicy – robi wrażenie. Zresztą cały rozmach tego budownictwa i organizację przestrzeni najlepiej widać w Mińsku Białoruskim. Wracając do mojego Muranowa sprzed lat, to moją najbliższą przestrzeń tworzyły ulice Nowolipki, Nowolipie, Smocza, Dzielna, Żelazna, Świerczewskiego. Na Nowolipkach mieszkałem przy kościele św. Augustyna pod numerem dwudziestym drugim. Najbardziej utkwił mi w pamięci tzw. „cud na Nowolipkach”. Któregoś wieczoru sąsiadka, czyli ciocia, przyniosła sensacyjną wiadomość, że wieża kościoła się świeci i widać Matkę Boską. Rzuciliśmy się na balkon, rzeczywiście wieża się świeciła, a przy odrobinie wyobraźni można było dostrzec nawet i Matkę Boską. Wkrótce wieść o cudzie obiegła Warszawę, a potem i całą Polskę, i zaczęły się pielgrzymki, modły, śpiewy. W pewnym momencie przestało to być zabawne, gdyż tłumy blokowały wieczorem dostęp do domu. Po jakimś czasie tzw. milicja obywatelska próbowała jakoś to opanować, zamknęli ulicę, pamiętam, że ciągle musiałem pokazywać legitymację szkolną, żeby dostać się do domu. Podobno skorzystali na cudzie kieszonkowcy, a jakiś pijak mamrotał „nie ma cudów, to musi być cud”. Po jakimś czasie więżę pomalowano czarną farbą i cud się zakończył ku zmartwieniu kieszonkowców i uldze mieszkańców. Przed wojną Nowolipki rozsławiła Pola Gojawiczyńska, swoją książką „Dziewczęta z Nowolipek” po wojnie cud. Teren wokół kościoła był dobrym miejscem zabaw, jak również idealnym miejscem do strzelania z klucza. Na Nowolipie biegałem przez rok do drugiej klasy podstawówki, gdyż nasza szkoła, późniejszy nasz Traugutt, była jeszcze w budowie i do nowej szkoły na Smoczą poszedłem do trzeciej klasy podstawówki i „wyszedłem” po maturze. Kierownikiem szkoły na Nowolipiu był pan Sergiusz Miecielica, który potem uczył jęz. rosyjskiego na Smoczej. Miejscem, które często odwiedzałem była księgarnia na rogu wtedy Marchlewskiego i Świerczewskiego, była duża, dobrze zaopatrzona i kupowałem tam również książki naukowe. Kupiłem tam kiedyś dla tzw. jaj kilkanaście tomów dzieł Stalina, bodaj po złotówce za tom. Dziś to ozdoba kolekcji kiczu razem z Czapajewem i Rasskazami o Leninie. Zresztą „klasycy” byli w tamtych czasach w obfitości w każdej księgarni. Kolejne „kultowe” miejsce to biblioteka i czytelnia na rogu Świerczewskiego i Żelaznej. Od Nowolipia schodziło się schodami z kwadratową fontanną i czterema żabkami na każdym rogu fontanny. Dwie z tych Żabek są w minimarkecie na miejscu fontanny, co z pozostałymi dwoma – nie wiadomo. Kończę, bo można by tak pisać i pisać. Chyba jest racja w stwierdzeniu, że stara miłość nie rdzewieje. Moja miłość do Muranowa trwa.

Pozdrowienia

Mirek”

PS. Podobno jest jakieś Towarzystwo Miłośników Muranowa założone przez rodowitą krakowiankę.

Co więcej można dowiedzieć się o ulicy Nowolipki?  Powstała ona w roku, 1624 jako droga biegnąca od ulicy Nalewek –obecnie Bohaterów Getta, na gruntach posiadłości brygidek zwanych wówczas Nowe Lipie. Ponieważ powstała, jako droga narolna, była słabo zabudowana, a jeżeli to domy były drewniane, zaś otaczały je ogrody i nieoficjalnie nazywano ją Ogrodniki. Nazwa Nowolipki została oficjalnie zatwierdzona w roku 1770, wtedy Nowolipki zostały uregulowane i przedłużono je aż do ul. Wolność. W roku 1770 u zbiegu ulic znajdował się magazyn karowy, czyli remiza wozów wywożących nieczystości projektu St. Zawadzkiego lub Jakuba Fontany. Na ul. Nowolipie 7 pobudowany pałac Konstancji Hilzenowej – żony wojewody mińskiego Jana Augustyna Hylzena, a po roku 1784 wzniesiono też pałacyk Jana Poltza- późniejszym właścicielem został Stanisław Sołtyk. W okresie Królestwa Kongresowego początkowy odcinek ul. Nowolipie uzyskał reprezentacyjny charakter późno klasycystyczny, magazyn karowy przebudowano na koszary Gwardii Artylerii Konnej, a po roku 1795 pałac Hilzenów przeszedł na własność ministra spraw wewnętrznych Księstwa Warszawskiego Tadeusza Mostowskiego. Rok 1824 to kolejna przebudowa Pałacu Mostowskiego przez Antonio Corazziego (posiada on w Warszawie swoją ulicę, która mieści się na tyłach srebrnego wieżowca łącząc go z ul. Bielańską).Pałac Mostowskiego został przebudowany na siedzibę Komisji Spraw Wewnętrznych i Duchowych. W roku 1835 na terenie dawnego magazynu karowego i koszar Gwardii Artylerii Konnej znajdował się IV Oddział Straży Ogniowej. W roku 1840-43 pod numerem 11/15 powstał gmach II Gimnazjum Miejskiego mieszczący też Instytut Szlachecki (przeniesiony później na ul. Wiejską). Pałacyk Sołtyka mieścił w tym czasie Dyrekcję Ubezpieczeń i Oszczędności, później mieścił się tam meczet (po roku 1860), a w 1868 r wydawnictwo i drukarnię Józefa Ungra z redakcjami takich tytułów jak Tygodnik Ilustrowany i Wędrowiec. O ile o Wędrowcu nie znalazłam jeszcze fascynujących informacji, to Tygodnik Ilustrowany jest ze wszech miar wart opisania, gdyż publikowali w nim swoja twórczość tacy autorzy jak: Henryk Sienkiewicz, Maria Konopnicka, Władysław Reymont, że wymienię tylko tych najsławniejszych, zaś redaktorem naczelnym był Wojciech Grochowski, późniejszy założyciel pierwszego w Warszawie Technikum – Kolejowego mającego swoją siedzibę w tym samym miejscu do dnia dzisiejszego (najpierw ul. Very Kostrzewy, obecnie Bohaterów Warszawy). Wojciechowi Grochowskiemu z racji Jego zasług dla Warszawy należy się oddzielny wpis, który zostanie przeze mnie przygotowany po zebraniu większej ilości materiałów.

W 1860 r pojawiły się na ul. Nowolipki latarnie gazowe, zaś w 1863 roku przedłużono ul. Karmelicką do ul. Nowolipki. W latach późniejszych powstało wiele kamienic, ale miały one przeznaczenie raczej spekulacyjne a wygląd tandetny. Domy stawiane przy ul. Nowolipki miały wygląd lepszy, ale mieszkania za fasadami tych domów były w dalszym ciągu ciasne i małe zasiedlone głównie przez uboga ludność żydowską.  Dopiero na przełomie wieków XIX i XX zaczęto budować kamienice w stylu neogotyckim, które wybijały się swoja urodą ponad przeciętność. I tak u zbiegu ul. Smoczej 51 powstała taka kamienica dla Eugeniusza Torzewskiego z fasadą z czerwonej cegły z narożną wieżyczką nakryta hełmem. Podobne kamienice mieściły się pod numerami 41 i 43, które oprócz ornamentyki późnobarokowej posiadały znaczne partie obłożone licową cegłą, w kolorach białym i żółtym.

Tyle dzisiaj o ul. Nowolipki, o kościele Św. Augustyna i cudach na Nowolipkach napiszę w kolejnym poście.

Życzę wszystkim dobrego kolejnego wakacyjnego tygodnia ze znacznie lepszą pogodą

Wasza Jadwiga

Content Protected Using Blog Protector By: PcDrome.